Kablo pabucu, elektriksel uygulamalarda kablo uçlarına takılarak kabloyu diğer elektriksel elemanların terminal uçlarına bağlamaya yarayan bir bağlantı elemanıdır.

Bir kablo pabucu, endüstri jargonuna ve uygulamaya bağlı olarak bazen “kablo konektörü” veya “kablo ankrajı” olarak da adlandırılır. Pabuçlar iki ayrı ekipmanı birbirine irtibatladığı gibi montaj, bakım, onarım işlemlerinde operatörlere kolaylık da sağlar. Motorlu araçların akü bağlantıları ve elektrik panolarındaki şalterlerin bağlantılarında kullanımı en yaygın örneklerindendir. Pabucun bağlantı ucu, cıvata, vida ya da klips vasıtası ile tam eşleşen bir terminal ile bağlantı noktasına sıkıştırılarak bağlanır ve montaj tamamlanır.

Elektrik pabuçları iletkenliği yüksek bakır malzemeden yapılır. İletkenliği artırmak için üzerleri kalay veya gümüş ile kaplanır.

Kablo pabucu neden kullanılır?

Kablo pabucu, kalıcı bağlantı olması gereken ve direkt bağlantının uygulanmasının sakıncalı olduğu ya da mümkün olmadığı yerlerde kullanılır.

Yani bağlantıda kablo pabucu kullanıldığında demontaj işlemi yapılarak bağlanan iki elemanın birbirinden ayrılması gerekebilir. Ayrıca kablo boyutunu indirgeyerek, kalın kesitli bir kabloyu daha küçük ebatta bir terminale bağlayabildikleri için de tercih edilirler. İki farklı noktayı birbirine bağlamadaki en pratik araçlardan biridir.



Kablo pabucu çeşitleri

Kablo pabuçlarının kullanımı, uygulamaya ve sektöre göre farklılık gösterir. Kablo pabucu çeşitleri gövde yapılarına, kesitlerine ve izolasyonlarına göre sınıflandırılır.

Gövde yapısına göre
Yuvarlak uçlu: Bağlantı kısmı daire şeklinde tam kapalıdır. Yuvarlak yapılıdır. Çevresi tam açık olan cıvata ve somun altlarına bağlantılarda kullanılır. Sigorta, kompakt şalter, açık tip gibi elemanlarda kullanılır.

Çatal uçlu: Bağlantı kısmı yarım ay şeklindedir. Tam yuvarlak değildir. Çevresi tam açık olmayan bir taraftan yanaşma imkanı olan cıvata ve somun altlarına bağlantılarda kullanılır. Rölelerde, zamanlayıcıda, kontaktörde kullanılabilir.

İğne uçlu: Bağlantı kısmı ince ve uzun bir yapıdadır. İğne şeklindedir. Çevresi tamamen kapalı ve bağlantı imkanı zor olan yerlerde klemens içi ve civata altlarına bağlantılarda kullanılır. Klemenslerde ve bazı elektronik elemanlarda kullanılır.
Ayrıca fast-on ve yuvarlak dişli gibi uygulamaya özel pabuç çeşitleri de mevcuttur.

Kesite göre
Bağlanacağı yerin kesiti: Pabucun bağlanacağı yerin çapıdır.
Kablonun kesiti: Pabucun bağlanacağı kablonun çapıdır.
Pabuçlar tanımlanırken kesit ve çaplarını ifade eden rakamlar kullanılır. Rakamların sıfıra kadar olan ilk ifadesi, yuvarlak uçlu ve çatal uçlular için bağlanacağı vidanın çapı, sıfırdan sonraki ifade ise pabucun takılacağı kablo kesitinin ilk rakamıdır.

Örneğin:

602’lik Pabuç: Pabucun bağlanacağı vidanın çapı 6 mm, kablo kesiti 2,5 mm2 demektir.

İzolasyona göre
İzoleli: Pabucun ucunda plastik bir izolasyon vardır.
İzolesiz: Pabucun ucunda izolasyon malzemesi yoktur. SKP Pabuç olarak da adlandırılır.

Pabuçlar takılırken dikkat edilmesi gereken noktalar

Takılmadan önce pabuç ve kablo uçlarında kir veya pas varsa mutlaka temizlenmelidir.
Kablo gereğinden uzun ya da kısa açılmamalıdır. Kablonun soyulmuş kısmının tamamı pabuç içinde olmalıdır. Kullanılacak pabuç kesiti kabloya uygun olmalıdır. Pabuç uygun oranda tork ile ve uygun el aleti ile sıkılmalıdır.

Pabuç içine kablo olması gerekenden 1-2 mm fazla takılırsa, pens ile sıkma anında ezilen kablo kendini çekecek ve tam ölçüde takılmış olacaktır.
İzolesiz kablo pabuçları kullanılmışsa montajdan sonra pabucun açıkta kalan kısmı mutlaka izole edilmelidir.



Yanlış kablo pabucu seçimi yapılırsa ne olur?

Bağlantısı yapılacak kablo ve pabuç malzemelerinin bağlantı şekli kurulacak sistemin hem uzun ömürlülüğü açısından hem de can ve mal güvenliği açısından en çok dikkat edilmesi gereken husustur. Yapılan araştırmalara göre elektrik arızalarının çoğunluğu bağlantı hatasından kaynaklanmaktadır. Doğru ürünü doğru cihazlar kullanarak bağlantı yapmak, bu sorunları en aza indirecektir.
En çok yapılan hatalardan diğer bir tanesi, aşırı sıkmadır. Yapılan aşırı sıkma işlemi ile bağlantı noktasındaki kablo ezilip zarar görebilir. Zaman içerisinde titreşim, bükülme, gerilme gibi sebeplerden dolayı kopmalar oluşabileceğinden, iletkenin elektriksel direnci yükselecektir. Buna bağlı olarak da, aşırı ısınma meydana gelebilir. Aşırı ısınma yangınla sonuçlanabilir.



Diğer bir hata ise, bağlantısı yapılacak kablonun kesitine uygun pabucun seçilmemesidir. Pabucun olması gerekenden büyük seçilmesi durumunda, pabuç ile kablo iletkeninin temas yüzeyi arasında istenilen seviyede bir tutunma olmayabilir. Bunun sonucunda ise, bağlantı noktasındaki boşluklarda oluşabilecek arklar yangına sebebiyet verebilir. Bu tip durumların önüne geçmenin tek yolu; standartlara ve kesitlere uygun doğru malzemeleri seçip, bağlantıyı doğru bir şekilde yapmaktır.