Buz makinesi yapısı, çalışma prensibi, oluşabilecek arızalar ve arızaların giderilmesi konularına değinilmiştir.

Buzun gıdaları, içecekleri ve diğer ürünleri soğutması için kullanılması ilk uygarlık dönemlerinden başlar. Mekanik soğutmanın başlaması ile doğal buz kullanımı geçmişte kalmıştır. Yapay buz üretimi endüstrinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Buz üretiminde prensip soğutma tekniği ile sağlanır. Buz üretimi ihtiyaca göre çok ufak parçalardan 5,10 veya 25 kg’dan 100-150 kg’a kadar yapılmaktadır. Küçük buz küpleri ile içecekleri çok hızlı sulandırma olmaksızın soğutulabilir. Bir bardak içeceğin çabucak soğutulması için ince tabaka buzlar amaca tam anlamı ile hizmet verir.

Buz yüzeyinin alanı ne kadar büyük olursa buzun batırıldığı sıvıdan ısı çekimi de o kadar çabuk olur. Örneğin 6.5 cm³ bir buz küpünün ısı transferi için içecekle temas edece 39 cm² lik yüzeyi olacaktır. Bu buz küplerinden bir bardağa 4 tane konulduğunda toplam ısı transfer alanı 156 cm² olur. Eğer buzların ortaları delik olursa ısı transfer alanı daha da artar.

Buz makineleri teknolojinin gelişimi il tam otomatik olarak çalışırlar ve günlük kapasiteleri 25-50 kg’dan bir ton buz üretene kadar yapılmaktadır. Buzlar çeşitli boyutlarda üretildiği gibi çeşitli biçimlerde de üretilirler. Bunlar; küp buz, ince film gibi biriket tipi buzlar ve büyük dikdörtgen şeklinde kalıp buzlar. Bazı buz makinelerine buz küplerini ezen mekanizmalarda bulunur. Ezilmiş ve yassı tabaka buz restoranlarda ve kafeteryalarda salataları, tatlıları soğutmak ve sergilemek için kullanılır.

Buz makineleri tasarımına bağlı olarak evaporatöre suyu püskürten veya evaporatörü suyun içinde düşey ve yatay konumda suya daldırılarak buz elde edilir.

Şekil 3.1’de ters çevrilmiş evap yuvalarına püskürtülen su belli süre sonra yuvalar içinde donmaya başlar ve onları doldurmaya başlar. Defrost sisteminin devreye girmesi ile yuvalardan gevşeyen buz kalıpları buz toplama kabına dökülmeye başlar.




Şekil 3.1: Ters çevrilmiş evap yuvalarına püskürtülen su ile elde edilen buz prensibi

Şekil 3.2’de evap uçları hareketli su haznesine daldırılır, su uçları etrafında su donar. Su haznesi mekanik sistemle aşağıya doğru eğilir. Defrost devreye girdiğinde buzlar kaba dökülür. Ayrıca ev tipi dolaplarda da buz üretimi yapılan mekanizmalar vardır.





Şekil 3.2: Evap uçları hareketli su haznesine daldırılmak sureti ile buz elde edilme prensibi

Buz Makinesi Arızaları ve Giderilmesi

– Buz makinesi çalışmıyor.

Nedenleri:

– Makineye enerji gelmiyor olabilir.
– Çalıştırma anahtarı arızalı olabilir.
– Çalıştırma anahtarına akım taşıyan kablolar çıkmış veya arızalı olabilir.
– Fan motoru ve ekovat arızalı olabilir.

Giderilmesi:

– Makineyi şebekeye bağlandığı prizde veya buatta gerilim kontrolü yapılır.
– Çalıştırma anahtarı kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir.
– Çalıştırma anahtarına akım taşıyan besleme ve diğer kablolar kontrol edilir. Arızalı kablolar değiştirilir.
– Fan motoru ve ekovat ayrı ayrı kontrol edilerek arıza bulunur. Arızalı olan değiştirilir.

– Fan motoru çalışmıyor.

Nedenleri:

– Çalıştırma anahtarı arızalı olabilir.
– Fan motoruna akım taşıyan kablolar çıkmış veya arızalı olabilir.
– Fan motorunun kondansatörü arızalı olabilir.
– Fan motoru arızalı olabilir.

Giderilmesi:

– Çalıştırma anahtarı kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir.
– Kablolar kontrol edilir. Çıkmış uç varsa yerine takılır. Arızalı kablolar varsa değiştirilir.
– Fan motoru kondansatörü kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir.
– Fan motoru kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir.

– Buz makinesinin fan motoru çalışıyor. Ne soğutuyor ne de ısıtıyor.

Nedenleri:

– Termostat arızalı veya bağlantısı yanlış olabilir.
– Ekovat termiği arızalı olabilir.
– Ekovat rölesi arızalı olabilir.
– Ekovat daimi veya ilk kalkınma kondansatörü arızalı olabilir.
– Ekovat arızalı olabilir.

Giderilmesi:

– Termostat kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir. Yanlış bağlantı varsa düzeltilir.
– Ekovat termiği kontrol edilir. Akım geçmiyorsa termik yenisi ile değiştirilir.
– Röle kontrol edilir. Kontaklar yapışmış veya akım geçirmiyorsa röle değiştirilir.
– Daimi ve kalkınma kondansatörü kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir.
– Ekovat sargı uçları kontrol edilir. Ekovat arızalı ise değiştirilir. Sisteme gaz verilir.

– Buz makinesi ekovatı kalkış yapmıyor. Termik attırıyor.

Nedenleri:

– Daimi veya ilk kalkınma kondansatörleri arızalı olabilir.
– Röle arızalı olabilir.
– Şebeke gerilimi 180 volttan düşük olabilir.
– Sisteme fazla gaz verilmiş olabilir.
– Gaz dengeleme zamanı dolmamış olabilir.
– Ekovat arızalı olabilir.

Giderilmesi:

– Kondansatörler kontrol edilir. Arızalı olan varsa değiştirilir.
– Röle kontrol edilir. Arızalı ise değiştirilir.
– Şebeke gerilimi kontrol edilir. 180 volttan düşükse gerilimin yükselmesi beklenir veya gerilim regülatörü kullanılır.
– Sistemde fazla gaz varsa fazlalık boşaltılır.
– Gaz dengeleme zamanı dolana kadar ekovatın enerjisi kesilir. Sonra enerji verilerek ekovatın çalışıp çalışmadığına bakılır.
– Ekovatın sargı uçları kontrol edilir. Arızalı ise ekovat değiştirilir. Sisteme gaz verilir.

– Buz makinesi sigorta attırıyor.

Nedenleri:

– Besleme kablosunda kısa devre olabilir.
– Akım taşıyan kablolar bağlantı yerlerinden çıkmış veya arızalı olabilir.
– Fan motoru sargılarında kısa devre olabilir.
– Ekovat sargılarında kısa devre olabilir.

– Giderilmesi:

– Besleme kablosu kontrol edilir. Kısa devre varsa kablo değiştirilir.
– Akım taşıyan kablolar kontrol edilir. Çıkmış uç yerine takılır. Kısa devre olan kablolar değiştirilir.
– Fan motoru kontrol edilir. Arızalı veya gövdeye kaçak varsa fan motoru değiştirilir.
– Ekovat kontrol edilir. Ekovatta kısa devre varsa ekovat değiştirilir ve gaz verilir.

– Buz makinesi sesli çalışıyor.

Nedenleri:

– Fan motorunun burç veya rulmanları arızalı olabilir.
– Ekovat sesli çalışıyor olabilir.

Giderilmesi:

– Fan motoru kontrol edilir. Sesli çalışıyorsa ses giderilir. Gerekirse değiştirilir.
– Ekovat kontrol edilir. Bağlantı vidaları sıkılır. Ses ekovat içerisinden geliyorsa ekovat değiştirilir.