Baca hesabı, Bacanın görevi atık gazın çevreye zarar vermeyecek şekilde kazandan çıkmasını sağlamak ve sıcak gazın kazanda istenilen hızda dolaşabilmesi için gerekli çekişi sağlamaktır. Bacalar doğal çekişli ve zorlanmış çekişli olarak ikiye ayrılır. Yanma için gerekli havanın emilmesi ve yanma ürünlerinin kazanda ve duman yollarında istenilen hızda dolaştırılması bacada yaratılan doğal çekişle sağlanıyorsa buna doğal çekişli baca adı verilir. Burada çekişi yaratan kuvvet sıcaklık farkı dolayısıyla oluşan yoğunluk farkıdır. Zorlanmış çekişli bacalarda ise çekme kuvveti bir emiş fanı ile oluşturulur.

Doğal çekişli kalorifer kazanları baca açısından dört grupta toplanır.

1-Kömür Kazanları : Yakma havası emilmesi kazandaki, bağlantı kanallarındaki ve bacadaki dirençlerin karşılanması baca çekişi ile gerçekleşir.

2- Alçak Basınçlı Üflemeli Brülörlü Kazanlar: Kazandaki, bağlantı kanallarındaki ve bacadaki dirençler baca çekişi ile karşılanır.Yakma havası brülör ile sağlanır.

3- Yüksek Basınçlı Üflemeli Brülörlü Kazanlar: Bağlantı kanallarındaki ve bacadaki dirençler baca çekişi ile karşılanır.Yakma havasının temini ve kazanda dolaştırılması brülör tarafından sağlanır. Yüksek basınçlı üflemeli brülörler karşı basınçlı kazanlarda kullanılır.

4-Atmosferik Brülörlü Doğal Gaz Kazanları: Kanal ve bacadaki dirençler doğal baca çekişi ile sağlanır. Havanın emilmesi ve kazanda dolaştırılması brülör tarafından sağlanır.

Baca Yapımında Dikkat Edilecek Kurallar


  1. Her kazan için bağımsız bir baca olmalı, birden fazla kazan kesinlikle aynı bacaya bağlanmamalıdır. Kalorifer bacalarına soba,şofben v.s bağlanmayacaktır.
  2. Baca kesiti yeterli büyüklükte olmalıdır.
  3. Baca duvarlarında kesinlikle delikli tuğla kullanılmamalıdır.Malzeme olarak yüzeyi düzgün yüksek sıcaklığa dayanıklı ateş tuğlası ve paslanmaz çelik bacalar tavsiye edilmektedir.
  4. Bacalar mümkün olmadıkça binanın dış duvarına konulmamalıdır. Binanın orta noktalarına yakın konulmalı ve bina mahyasının en az 80 cm üzerine çıkılmalıdır.
  5. Baca komşu yüksek binaların çekişi bozan etkilerini azaltmak amacıyla , mümkünse bu binalardan 6 m uzakta bulunmalıdır.
  6. Bacalar mümkün olduğu kadar yön değiştirmeyecek şekilde yapılmalı, yön değiştirmenin zorunlu olduğu hallerde ise yön değiştirmede yatayla açı en az 60 º olmalıdır.
  7. Bacalar dışardan hava almayacak şekilde içi ve dışı sıvalı olarak yapılmalıdır. Baca duvarlarının et kalınlığı bir tuğladan az olmamalıdır.
  8. Duman kanalları bacaya düz bir kanalla bağlanmalıdır. Mümkün olduğu kadar dirseklerden kaçınılmalıdır.
  9. Yatay duman kanalları bacaya en az % 5’lik yükselen bir eğimle bağlanmalı, ve uzunluğu hiçbir suretle baca yüksekliğinin 1/4′ nü aşmamalıdır.
  10. Duman gazları bacada soğumamalıdır. Bu durum hem çekişi azaltır, hem de yoğuşmaya neden olur. Bacaların tavsiye edilen ısıl direnci 0,12 m2K/W değerindedir. Bu amaçla bacalar izole edilmelidir.
  11. Bacaların en alt kotunda , saçtan ve hava sızmayacak şekilde yapılmış, contalı bir temizleme kapağı yapılmalıdır.
  12. Duman kanalları bacaya doğrudan bağlanmalı, zorunlu durumlarda yuvarlak dirsek kullanılmalıdır. 90º lik keskin dirsek kullanılmamalıdır. Kazanların bacaya bağlantısı Şekil 10.1’ de şematik olarak gösterilmiştir.





Baca Hesabı Nasıl Yapılır ?

Kazanların baca hesabında kullanılacak son derece detaylı bir hesaplama yöntemi vardır. Bu yöntemde kullanılan yakıtın cinsine bağlı olarak kazan, bağlantı kanalı , bacadaki basınç kayıpları ve ısı kayıpları hesaplanmakta ve bu durumda ortaya çıkan doğal çekişin yeterli olup olmadığına bakılmaktadır. Bu yönteme göre baca hesabının yapılması oldukça zor ve uzun bir yoldur. Bu nedenle kullanılan yakıtın cinsine göre hazırlanmış diyagramlardan yararlanarak baca hesabını yapmak daha pratik bir çözüm olmaktadır.


  • Kömür kazanları için baca çapları Şekil 10.2’de,
  • Alçak basınçlı brülörlü sıvı yakıt ve doğal gaz kazanları baca çapları Şekil 10.3’de,
  • Yüksek basınçlı sıvı yakıt ve doğal gaz kazanları baca çapları Şekil 10.4’ de,
  • Atmosferik brülörlü doğal gaz kazanları baca çapları Şekil 10.5’de verilmiştir.





Şekil 10.2 Kömür Kazanları Baca Çapları (cm)


Şekil 10.3 Alçak Basınçlı Brülörlü Sıvı Yakıt ve Doğal Gaz Kazanları Baca
Çapları (cm)

Yüksek Basınçlı Sıvı Yakıt ve Doğal Gaz Kazanları Baca Çapları (cm)