Sıvı kargo taşıyan tanker tipi gemilerde çalışmış zabitlerin çoğu framo pompa sistemi konusunda az da olsa bilgi sahibidir.

Framo Pompa Sistemi Nedir?

Aslında Framo ismi çok da terimsel bir kelime değil. Bu sistemi ortaya çıkaran kişinin ismi ve soy isminin harflerinden oluşuyor. FRAnk MOhn ismindeki kişinin geliştirmiş olduğu bu sistem ile, ana bir hidrolik ünitesindeki yağ basıncı ile sistem üzerindeki çeşitli tip ve ebatlardaki pompaların çalıştırılması ilkesine dayanan bir sistemdir.

Framo Pompa Sistemi Nasıl Çalışır?

Aşağıda sistem ekipmanlarını ve bileşenlerini tanıdıkça sistem çalışma prensibine kendiniz de yanıt bulabileceksiniz ama kısaca özetlememiz gerekirse, hidrolik güç ünitelerinde basınçlandırılmış olan yüksek basınçlı hidrolik yağlarımız, framo pompa üzerinde bulunan hidrolik motora ulaşır ve burada akış kontrolünden geçen yağ istenilen devirde hidrolik motor şaftını çevirmeye başlar.

Hidrolik motor şaftına bağlı olan bir santrifüj pompa yardımı ile de transfer etmek istediğimiz akışkanı, ilgili tanktan başka yere transfer etmiş oluruz. Yüksek basınç özelliği kullanılmış olan ve hidrolik motorda işini tamamlayan yağ bu sefer dönüş hattında düşük basınçlı yağ olarak toplanarak tekrar devreyi takip ederek hidrolik güç ünitesi üzerinde bulunan yağ tankına tekrar dönerek çevrimini tamamlar.
Sistem özellikle tanker tipi gemilerde, tek bir merkezden kullanımı, ekipmanlarının kolay ulaşılabilir ve anlaşılabilir olması, karmaşık olmaması gibi nedenlerden ötürü yaygın ve tercih edilir şekilde kullanılmaktadır.

Framo Pompa Sistemi Bileşenleri

Framo Pompa Sistemlerinin tek merkezden üretilen hidrolik yağ basıncı ile oluştuğunu, bu basıncın da pompaların hareketlerini sağlamak için kullanıldığını daha önce de belirtmiştik. Aşağıda sistem bileşenlerini görebilirsiniz.

Framo Pompa Sistemi Hidrolik Motor

Salyangoz içerisinde bulunan impellerin radyal hareketini yapabilmesi için bir gücün onu tetiklemesi, dönme eğilimi göstermesi gerekir. Elektrik motorlarında bu hareket elektriksel endüklenme ile türbin destekli motorlarda buhar gücü ile sağlanırken Framo Pompalarında bu güç hidrolik yağ basıncı ile sağlanmaktadır.



Hidrolik motor burada basınçlandırılmış hidrolik yağın basıncını Bernolli Denkleminde bahsedildiği gibi hıza çevirerek dairesel hareket sağlar. Yani yüksek basınçlı hidrolik yağ, hidrolik motor vasıtası ile kinetik enerjiye dönüştürülmüş olur.

Yüksek basınçlı hidrolik yağ motora girer, buradaki şaftı çevirirken enerjisini şaftın dönmesine harcar ve düşük basınçlı hidrolik yağ olarak geri döner. Buradaki şaftın dönmesi ile şafta bağlı olan impeller de dönmüş olur. Bu kadar basit.

Framo Pompa Sistemi Güç Üniteleri

Hidrolik motorun şaftı döndürmesi için yüksek basınçlı hidrolik yağ gereksinimi olduğunu üst konuda anlatmıştık. İşte hidrolik motorların şaftı döndürmesi için gerekli olan yüksek basınç güç üniteleri dediğimiz power packs ler tarafından üretilmektedir.



Hidrolik Güç Ünitesi de aşağıdaki bileşenlerden oluşmaktadır;


  • Hidrolik Yağ Tankı,
  • Elektrik Motoru,
  • Sistem dönüş devresinden gelen düşük basınçlı yağı yüksek basınçlı yağ haline getirecek yüksek basınç pompası



Sistemde dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan bir tanesi de sistemde yeteri kadar yağ olduğuna emin olmak, sistemi yağsız bırakıp hava yaptırmamak gerekmektedir. Eğer sistem yağsız kalırsa ve hava ile çalışırsa, pompalar zarar görecektir. Bahsettiğimiz yağsız kalma durumu 2 nedenden dolayı meydana gelebilir;


  • Hidrolik güç ünitesi yağ tankında yağ kalmamış olabilir,
  • Hidrolik güç üniteleri üzerindeki yüksek basınç pompaları emici devresi üzerinde kapalı kalmış emme valfleri olabilir.



Framo Pompa Sistemi Emniyet Mekanizması

Bu durumlara karşı Sistemin de kendini emniyete alma sistemleri mevcuttur. Bunlar hem kapalı kalmış emme valfi uyarısı ve düşük yağ seviye uyarısıdır. Yağ seviyesinin kritik bir noktaya gelmeden müdahale edilmesi için hem düşük yağ seviyesi uyarısı (low level alarm) hem de çok çok düşük yağ seviyesi uyarısı (low low level alarm) olarak 2 kademe olarak yapılmıştır.





Framo Pompa Sistemi Hidrolik Pompa Yapısı

Framo sisteminde kullanılan hidrolik pompaların iç yapısını daha iyi anlamak için aşağıdaki kesit resminden faydalanabilirsiniz.



Resimde de gördüğünüz gibi kırmızı ile gelen devre yüksek basınç devresi, onun etrafındaki sarı bölüm, düşük basınca gelmiş dönüş yağ devresidir. Bu kesit halinde görünen devre aslında aşağıda şekilde görüldüğü gibi birbiri içerisinden geçmekte olan boru şeklindedir.



Sistem pompaları tank içerisinde konumlandırıldığından dolayı pompaların çalışması için kullanılan hidrolik yağ ile, yük olarak taşınan akışkan maddenin her durumda birbirine karışma riski bulunuyor. İkisi de birbirinin içerisine karışırsa, birbirlerinin yapısal özelliklerini bozabileceğinden dolayı özel bir sızdırmazlık sistemi ile korunmaktalar.

Ama bu sistemin de zarar görmesi durumunda işletmecilerin bunu önceden farkedip önlem almaları gerekmektedir. İşte koferdam bu görevi yapmaktadır. Eğer kaçak bir durum var ise koferdama birikecek, belirli aralıklarla da kontrol edildiğinde koferdamdan gelen maddeye göre kaçağın nereden olduğu tespit edilecektir.



Framo Pompa Sistemi Akış Kontrol Valfi

Speed Torque Controller yani dönüş hızı kontrolcüsü adı verilen bu valf ile hidrolik motora gelen yüksek basınçlı yağ direk olarak şaftın dönmesine sunulmaz, akış kontrol valfi ile hangi devir ile dönüleceğine karar verilir. Bu sayede aynı zamanda debi ayarlaması da yapılmış olur.



Akış kontrol valfi ana olarak kargo kontrol odasından kumanda edilmesi esastır ama acil durumlarda müdahale edilebilmesi için pompa üzerinden de lokal olarak kumanda edilebilir.

Aşağıdaki fotoğrafta Framo Pompası STC Valfi Lokal kontrol yerini görebilirsiniz.



Framo Pompa Sistemi Besleme Pompası

Pompa sistemi çalışsın veya çalışmasın, devre içerisindeki sirkülasyonun sürekli olarak devam etmesi gerekmektedir. Böylece sisteme nem karışması ve hava karışması engellenmiş olacaktır. Sistem devrede değilken ortalama 5 bar basınçta besleme pompası devrede çalışarak bu görevi yerine getirir.

Framo Pompa Sistemi Isıtma ve Soğutma

Özellikle ana teması yağ olan bir sistemde yağdan en yüksek performansı alabilmek için optimum sıcaklık değerlerinde çalıştırılması gerekmektedir. Ne çok yüksek, ne de çok düşük.

Çok düşük sıcaklıklar parçaların yüksek basınç ve vibrasyonlu çalışmasına neden olurken, fazla sıcak yağ ile çalışma da sızdırmazlık elemanları başta olmak üzere yağın bozulmasına kadar giden bazı ciddi sorunlara sebep olabilmektedir.

Aşağıdaki resimde sistemin Optimum yağ işletme sıcaklık aralıklarına ilişkin bilgileri bulabilirsiniz ama esas olan sizin çalıştığınız sisteme ait kataloglarda yazan verilerdir.



Framo Pompa Sistemi Durdurma Butonları

Sistem Bileşenlerinden en son bileşen de acil durum stop butonudur. Sistemin öngöremediği, operasyon anında oluşabilecek olumsuz durumlarda sistemi durdurmak için sistemin olduğu farklı lokasyonlara acil durum durdurma butonları yerleştirilmiştir. Kontrol dışında gelişen bir olayda, personelin müdahale etmesi beklenmektedir.