Kapalı bir kapta yer alan ve basınç altında olan, sıvı ve gaz basıncını ölçmeye yarayan aletler manometre denir. Manometrenin bir diğer adı basınç ölçerdir. Sıvı veya gazların bulundukların kabın birim yüzeyine uyguladıkları kuvvete basınç denir.
Manometrelerin kullanım amacı: basınç altında çalışan düzeneklerde, yeterli basıncın oluşup oluşmadığını ölçmek üzerinedir. Ayrıca minimum ve maksimum basınç değerlerini üzerinde bulundura türleri de vardır.


Manometre Çeşitleri

Manometreler sıvı manometre ve metal manometre olmak üzere ikiye ayrılır.


Sıvı Manometre

Genelde civa ya da buhar basıncı düşük bir sıvı dolu bir U borusu sisteminden oluşur. U borusu düzeneğinin bir koluna uygulanan basınç, civa sütunları arasında meydana gelen yükseklik farklıyla ölçülür. Örnek verecek olursak; 50 atmosfer gibi büyük bir civar sütunu farkı gerektiren bir basıncın ölçülebilmesi için birkaç U borusu, araya sıkıştırılmış hava ya da hafif bir sıvı yerleştirilerek seri bir halde kullanılır.


Metal Manometre

Bir ucu kapalı, kıvrılmış ve esnek bir borunun, içerisinde basıncı ölçecek olan akışkan doldurulur. Borunun içerisine dolduran akışkan, eğriliği değiştirmeye çalışır. Bu sırada ibre hareket eder ve basınç ölçülür.

Manometreler düzenek olarak ise üç farklı düzenek üzerinden incelenir. Manometre düzenekleri şunlardır:


  • Açık uçlu
  • Kapalı uçlu
  • İki ucu kaba bağlı



Açık uçlu manometre

Manometre, U şeklinde borudan oluşur. İçerisinde civa vardır. Düzeneğin ilk başında, U borusunun kolları açık hava basıncı etkisi altında ve eşit seviyededir. Manometrenin bir ucuna, içi gaz dolu kapalı bir kap bağlanır.



Kapta yer alan gazın basıncı (Pgaz) bağlandığı koldaki cıva seviyesini azaltırken, diğer koldaki civa seviyesini yükseltir. Gazın basıncı ile manometrenin iki kolu arasında oluşan civar seviyesi farkı ölçülür. Ölçülen yükseklikteki civarının basıncı (Pciva), gaz basıncını verir.




Eğer borunun bir ucuna bağlanan kaptaki gaz basıncı (Pgaz) açık hava basıncından düşük ise bu defa kap tarafında yer alan borunun kolundaki seviyesi yükselir. Yine manometrenin kolları arasındaki cıva seviyesi farkı ölçülür. Ölçülen yükseklikteki cıvanın basıncı (Pcıva), açık hava basıncından (Po) çıkarılarak gaz basıncı (Pgaz) hesap edilir.



Kapalı uçlu manometre

Kapalı uçlu manometrelerin kapalı uçundaki hava vakumludur. Bu sebeple kapalı uçlu manometre düzeneğinde; açık hava basıncının etkisi, gaz basıncını ölçmek için kullanılmaz. Gaz basıncı değeri (Pgaz), ölçülen cıva basıncı değerine (Pcıva) eşittir.





Manometrelerin Kullanım Alanları

Manometreler tesisattan sağlık sektörüne, sağlık sektöründe endüstri sektörüne kadar birçok alanda kullanılmaktadır.

Manometrelerin kullanım alanları şunlardır:




  • İç tesisatta pek rastlamadığımız manometre, merkezi sistemli binaların kazan dairelerinde veya regülatörün bulunduğu yerlerde kullanılır.
  • Manometrenin bir diğer kullanım alanı ise sağlık sektörüdür. Hastanın kan basıncı ve son yollarındaki basıncı izlemek için kullanılan aletlerin üzerinde manometre yer alır.
  • Manometre çeşitleri arasında bahsettiğimiz metal manometre ise genellikle endüstri alanında kullanılır. Metal manometrelerinin doğal gaz ve LPG ürünlerinde kullanıldığını görebiliriz.
  • Akışkanların debisini ölçmekte kullanılan, iki ucu açık, kesiti ortasına doğru her iki ucundan da daralan ve ince bir tüp şeklinde olan bir ölçü aleti olan, Venturimetrede kapalı uçlu manometre kullanılmaktadır.