Gaz akış ölçümleri, petrol fiyatları bu şekilde yüksek kaldığı ve çevresel faktörlerde doğalgaz alternatifinin kömür ve nükleer olması nedeni ile önemini korumakta hatta daha önemli hale gelmektedir.
Doğal Gaz, petrolden daha temiz ve daha ucuzdur. Kömür ise pahalı değildir ama kömürün yarattığı kirliliği gidermek oldukça zahmetli ve zordur. Diğer enerji kaynaklarından biri olan nükleer enerjinin çok önemli avantajları olmasına rağmen çoğu kişi potansiyel kaza riskinin oluşturabileceği devasa kirlilik nedeni ile bu kaynaktan da uzak durmak istemektedir.
Solar ve rüzgar enerjisi fosil yakıtlara karşı alternatif enerji kaynaklarıdır. Bunlarla ilgili problem ise henüz gelişme aşamalarında olmaları ve üretim maliyetlerinin yüksek, verimliliğin düşük olmasıdır.
Alternatif enerji çözümlerinin fiyatı arge, gelişmeler ve pazara farklı ürünlerin girmesi ile düşecektir. Fakat bu zaman alacak bir süreçtir. Bu süreç içinde petrol, doğalgaz, kömür ve nükleer enerji ana enerji kaynakları olarak kullanılmaya devam edecektir.
Çoğu kişi yeni lokasyonlarda doğal gaz çıkartma teknolojilerinin de gelişmesi ile birlikte doğal gaz sektöründe önemli bir ışık görmektedir. Bugünkü tahminlere göre dünyadaki doğalgaz rezervi 50-75 yıl gibi görülmektedir. Sonuç olarak yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı gelişene kadar doğal gazın temiz bir kaynak olarak kullanılabileceğini göstermektedir.
Bu içerik ile gaz akış ölçüm teknolojileri olarak kullanılan fark- basınç (DP), pozitif displacement (PD) ve türbin akış metrelerinin avantaj ve dezavantajlarına bakalım.
Gaz Ölçümünde Fark Basınç Akışmetreler

Fark basınç yöntemi, akış ölçümü için düşük maliyetli bir çözümdür. Limitasyonlarına özellikle orifis plaka kullanıldığında düşen doğruluk değerine rağmen DP akışmetreler kullanıcılar tarafından çok tercih edilmektedirler.
Geçen yıllarda, ürün tedarikçileri gelişmiş özelllikleri ile bir çok yeni ürünü piyasaya sürdü. Bu özellikler daha yüksek doğruluk, daha yüksek güvenilirlik, gelişmiş diagnostik ve daha gelişmiş haberleşme yeteneklerini içermektedir.
Daha yüksek güvenilirlik, fark basınç transmitterlerini de içine alan basınç transmitterlerindeki gelişmelerin arkasındaki en önemli lokomotif güçtür. Bazı basınç ürünlerinin ilk satınalma değerleri yüksek olabilir fakat yüksek performans beklentisi olan kullanıcılar için karşılanabilir bir değerdir. Kanuni düzenlemelerin karşılanma ihtiyacı güvenilirliğin yükseltilmesini, standartlaşmayı ve custody transfer ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Son kullanıcı çoğu zaman gelişmiş özellikler için daha yüksek bir fiyat ödemeyi kabul eder.
Çok Değişkenli (Multivariable) DP Akışmetreler

Çok değişkenli akış ölçümü kullanımı son birkaç yıl içinde önemli ölçüde büyümüştür. ABB, Foxboro/Schneider Electric, Yokogawa dahil olarak birçok yeni şirket de bu pazara girmiştir. Çok değişkenli DP akışmetreler birden fazla proses değişkenini, genellikle fark basınç ve/veya basınç ve sıcaklık değerini de ölçerler. Bunların çoğu bir basınç ve bir sıcaklık transmitteri içerir, bu şekilde bu ürünleri ayrı ayrı satın almaya gerek kalmaz. Çok değişkenli DP transmitter, kütle akışı ölçmek için ve öncelikli olarak buhar ve gaz akış ölçümü için kullanılır.
Diğer DP akış ölçerler gibi, çok değişkenli DP transmitterin de, DP akış ölçümünü sağlayacak şekilde akışı kısıtlayacak birincil bir öğeye ihtiyacı vardır. Bunun için Orifis plakası, Pitot tüpü, Venturi ve diğer birincil elemanlar kullanılabilir. Son kullanıcılar arasında maliyetleri azaltma hedefi ile birlikte buhar ve gaz akış ölçümlerinde kullanmak için giderek daha popüler hale gelmektedir. Çok değişkenli akış ölçerler proses hakkında daha fazla bilgi sağlayacak başka gelişkin özelliklere de sahiptir.
DP akış ölçerlerin ana avantajlarından biri düşük maliyettir. Orifis plakaları oldukça ucuzdur ve akış ölçümünü oluşturmak için DP akış transmitteri ile kullanılabilir. DP akış ölçümü, en eski teknolojilerden biridir ve akışmetrenin en çok çalışılan ve en iyi anlaşılan türüdür. Amerikan Gaz Birliği (AGA) AGA-1, 1930 yılında akış ölçümü için DP akış ölçümü kullanımı için standart yayınladı. Paralel onaylar Ultrasonik metre için 1998’e ve türbin metreler için ise 1981 yılına kadar gelmedi. DP akış ölçerlerin dezavantajları orifis plaka gibi bazı birincil elemanlarda aşınma olabilmesi ve düşük turndown oranlarına sahip olmasıdır. Çok sık ratlanmasa da orifis plakalarda tıkanma da söz konusu olabilir.
Gaz Ölçümünde Kullanılan Fark Basınç Akışmetrelerinin Avantaj ve Dezavantajları
Avantajlar Dezavantajlar
Düşük Maliyet Düşük Turndown Değeri
Çok değişkenli Modelleri gaz ve buhar ölçümünde kütle akışı ölçebilir Düşük Doğruluk (Accuracy) değeri
Farklı birincil elemanlar ölçüm esnekliği sağlar Diagnostik zor
İyi anlaşılmış bir teknolojidir Birincil elemanlarda aşınma ve tıkanma yaşanabilir
Gaz Ölçümünde Pozitif-Displacement Akışmetreler

Pozitif-displacement (PD) akış ölçerler, bugün dünyada sayacın itici gücüdür. Birçok insan hafife alınamayacak kadar önemli ölçüde bu yöntem ile akış ölçümü yapmaktadır. Pozitif-displacement akışmetre, yaygın olarak su ve gaz faturalama uygulamaları için kullanılır.
Bazı segmentlerde yeni teknoloji ölçümler ile sıkı bir rekabet ile karşı karşıya oldukları halde, PD metre hala bazı uygulamalar için en iyi çözüm olarak kalmaktadır. PD pazarı o kadar büyüktür ki, diferansiyel basınç ölçerler gibi PD metreler de bunun avantajını kullanır.
Pozitif-displacement metre, evler, ticari binalar ve endüstriyel tesislerde kullanılan gaz miktarını ölçmek ve faturalamak için kullanılır. Kimya, gıda işleme ve ilaç gibi endüstriyel tesisler de, PD metreleri faturalama amaçlı olarak kullanır. Bu akışmetreler üretim sürecinin bir parçası olarak kullanılanlardan farklıdır.
Gaz ölçümleri için kullanılan birçok PD metre diyafram metredir. Ancak, PD metre piyasasında da teknoloji gelişmeler yaşanmaktadır. Rotary PD metreler eski tarz büyük diyafram metreler ile yer değiştirmektedir. Bu yeni rotary metreler, diyafram metrelerden daha küçük ve daha hafiftir. Bazı durumlarda müşteriniz diyafram PD akış ölçerini hizmet dışına alırken, onları rotary PD metre ile değiştirmektedir. Rotary metreler daha yeni teknolojiyi temsil eder ve son kullanıcıların PD metre sınıfı içinde kalırken, kendi ölçüm yeteneğinin yükselmesine olanak sağlar. Rotary metreler, yardımcı üniteler dışında ana endüstriyel ortamlarda da gaz akışı ölçümü için kullanılır.
Gaz uygulamaları için PD metreler türbin akış ölçerler ile rekabet içindedir. Ancak, PD metreler, özellikle küçük boru boyutları için kullanılır. Gaz uygulamalarında kullanılan PD metre boyutları 1,5 inç ve 10 inç arasındadır. Türbin metreler ise tam tersine, düzenli veya yüksek miktarlı akışlarda yüksek performans gösterir. Bu nedenle türbin metreler 10 inch üzeri boru boyutları için rahatlıkla kullanılabilir. Bu aralık aynı zamanda Ultrasonik akışmetrelerinde iyi çalıştığı bir aralıktır. Ultrasonik, türbin ve PD metrelerin çalışma aralıkları 4 inç’den 10-inç ‘e kadar olan boyut aralığında üst üste binerken, PD metrenin hala daha düşük boyutlarda avantajı vardır. Düşük akış oranları PD metreler için bir engel değildir. Bu nedenle, PD metreler daha küçük boyutlardaki hatlarda gaz akışını ölçmek için kullanılmaya devam edecek gibi görülüyor.
Düşük akış oranlarında ölçüm yapabiliyor olmasının yanısıra PD metreler diğer akışmetrelerin zorluk yaşadığı yüksek yoğunluklu akışların ölçümü gibi uygulamalarda da iyi performans gösterir. Buna ilave olarak yardımcı tesisler uygulamaları için düşük maliyetli çözümler sunar. Burada meydana gelen asıl değişim otomatik sayaç okuma (AMR) sistemlerinin uzaktan sayaç değerlerinin okunmasına izin vermesidir.
Gaz Ölçümünde Kullanılan PD Akışmetrelerinin Avantaj ve Dezavantajları
Avantajlar Dezavantajlar
Düşük Maliyet Hareketli parçası var
Küçük çaplı borularda en iyi çözüm Periyodik bakım ister
Düşük akış oranlarında iyi Akışkandaki kirlilik sorun yaratabilir
Yüksek vizkozitede çalışır
Uzun Ömürlü

Gaz Akış Ölçümünde Türbin Akışmetreler

Türbin akış ölçerler hala gaz akışı ölçümü için uygun ve popüler bir seçimdir. Temiz, düzenli, orta- yüksek hızda ve düşük – yüksek vizkositeli akışlarda başarılı ölçüm gerçekleştirebilir.
Türbin metrenin gaz akış uygulamaları için geniş kullanımının sürmesine devam edilecek olmasının çeşitli nedenleri vardır. Türbin metrenin, ultrasonik metre üzerinde özellikle büyük boru boyutlarında önemli bir maliyet avantajı vardır. Türbin teknolojisi ile zaten tanıdık olan ve yeni teknolojiye yatırım yapmak için ekstra para harcamak istemeyen kullanıcılar türbin metre ile devam etmesi olasıdır.
İkinci olarak, türbin metre tedarikçileri türbin metreleri daha güvenilir hale getirmek için teknolojik gelişmeler üzerinde çalışmaktadır. Bu gelişmeler, hareketli parçaları daha güvenilir hale getirmeyi içermektedir. Üreticiler, sert karbona göre daha dayanıklı olan safir, yakut ve seramik rulmanlar yaparak yatakların ömrünü önemli ölçüde artırmaktadır. Bu, türbinmetrelerin hareketli parçası olması sebebi ile yeni teknolojilere geçmeyi planlayan bazı müşteriler için önemli bir özelliktir. Bazı müşteriler ise türbin metrelerin hareketli parçaları olması ile yeni teknolojilere yönelmektedir. Yakın zamanda piyasaya çıkan diğer gelişmeler ise iki yönlü akış ölçümünün desteklenmesi, kendi kendine yağlama ve önemli ölçüde basınç düşüşü sağlamasıdır.
Türbin akış ölçerlerin önemli avantajlarından biri de ultrasonik ve coriolis gibi yeni teknolojilere kıyasla nispeten düşük maliyetlerde olmasıdır. Teknolojik gelişmelere rağmen, hareketli parçalarının bulunması hala türbin metreler için dezavantajdır. Bir diğer dezavantaj ise türbin metrelerde basınç düşümünün olmasıdır.
Gaz Ölçümünde Kullanılan Türbin Akışmetrelerinin Avantaj ve Dezavantajları

Avantajlar Dezavantajlar
Düşükten orta seviyeye kadar maliyet Manual yağlama ihtiyacı
Düşük vizkositeli yüksek hızlı akışlarda başarılı ölçüm Basınç düşümü
Turndown oranı ve doğruluk oranı yüksek Tek yönlü akış
Güvenilir