AG Devre Kesicilerin Elektriksel Karakteristikleri
IEC 60947-2 standardı, devre kesicileri kullanım alanlarına göre 2 kategoriye ayırmaktadır:
Kategori A

Kategori A tipi devre kesiciler, kısa devre koşullarında anlık açma yaparak, enerjiyi keser. İstenirse, yükün durumu ve projenin koşulları göz önüne alınarak selektif açma yapmaları da sağlanabilir.

Kategori B

Kategori B tipi devre kesicilerinin kısa devre koşullarına seçiciliği sağlamaları beklenmektedir. Bu nedenle kategori A tipi devre kesicilere göre gecikmeli olarak açar. Bu tip devre kesicilerin kısa devre akımına belirlenen sürede dayanmaları beklenir (Icw değeri B tipi kategoride bulunan devre kesiciler için tanımlanan bir değerdir).
IEC 60947-2- Tablo 3 uyarınca B tipi devre kesiciler ekli şartlara 1 sn boyunca dayanmalıdır.


  • In≤ 2500A, Icw= 12·In veya 5 kA, (hangisi büyükse)
  • In> 2500A, Icw= 30 kA

Nominal Çalışma Gerilimi (Ue)

Cihazın nominal çalışma gerilimi, nominal akım ile birlikte, kullanım sınıflarına ve ilgili testlere göre, cihazın uygulamasını belirleyen gerilim değeridir.

Nominal Yalıtım Gerilimi (Ui)

Bir devre kesicinin dielektrik testleri ve yüzeysel akım yolu uzunluğuna bağlı gerilim değeridir.

Nominal Darbe Dayanım Gerilimi (Uimp)

Bir devre kesicinin belirlenen test koşulları altında hasar görmeden dayanabileceği maksimum darbe gerilimidir.

Nominal Çalışma Akımı (In)

Bir devre kesicinin kesintisiz çalışma koşullarında taşıdığı akım değeridir.

Nominal Rezidüel Çalışma Akımı (IΔn)

Üretici tarafından belirlenen koşullar altında, devre kesicinin çalışabileceği, rezidüel çalışma akımının sinüs bileşeninin rms değeridir.

Nominal Kısa Devre Kesme Kapasitesi (Icu)

Devre kesicinin A-3 dak–KA test fazına göre tanımlanan koşullar dahilindeki kesme kapasitesidir.

Nominal Servis Kısa Devre Kesme Kapasitesi (Ics)

Devre kesicinin A-3 dak-KA-3 dak–KA test fazına göre tanımlanan koşullar dahilindeki kesme kapasitesidir. Ics değeri, Icu değerinin %25, %50, %75, %100 katları şeklinde değerlere sahiptir.

Nominal Kısa Devre Kapama Kapasitesi (Icm)

Belirlenmiş bir test prosedüründe tarif edilmiş koşullar dahilinde yapılan testte, terminallerine uygulanan uygun gerilim seviyesindeki akımı kapama kapasitesi değeridir. Icm Icu olmalıdır.

Nominal Kısa Devre Dayanım Kapasitesi (Icw)

Kategori B tipinde olan devre kesicilerde, belirlenen şartlar ve süre altında devre kesicinin dayanabileceği maksimum kısa devre dayanım akımı değeridir.

AG Devre Kesicilerin Koruma Üniteleri

Her devre kesici, açma işlemini gerçekleştiren bir açma ünitesi (trip ünitesi, koruma ünitesi) ile donatılmıştır.
Genel olarak kullanılan açma üniteleri; termomanyetik koruma ünitesi (termik, manyetik ayar sahası) ve elektronik koruma ünitesidir (termik, manyetik ayar sahası ve gelişmiş koruma, kontrol, ölçüm).

Termomanyetik koruma üniteleri 2 kısımdan oluşur:
Termik Açma

Birbirine perçinlenmiş ve uzama katsayıları birbirinden farklı bimetal çubuktan oluşur. Aşırı akım hatası durumunda ters zaman grafiğine bağlı olarak açma yaparak termik korumayı sağlar. Sabit veya ayarlanabilir tip olarak seçilebilir.

Manyetik Açma

Kısa devre hatası durumunda çok kısa sürede (ms) açma yaparak, çok yüksek akım değerlerini (kA) elimine eder ve manyetik korumayı sağlar. Sabit veya ayarlanabilir tip olarak seçilebilir.

Bu koruma üniteleri, genellikle AC/DC dağıtım merkezlerinde, elektriksel devre elemanlarının korunmasında (trafo, motor, jeneratör, kapasitör vb.) kullanılır. Aşağıdaki çeşitli isimlendirmeler arasından seçimleri yapılabilir:


  • MF: Sabit manyetik koruma
  • MA: Ayarlanabilir manyetik koruma
  • TMF: Sabit termik ve sabit manyetik koruma
  • TMD: Ayarlanabilir termik ve sabit manyetik koruma
  • TMA: Ayarlanabilir termik ve ayarlanabilir manyetik koruma
  • TMG: Jeneratör koruma

Elektronik koruma üniteleri ise akım ölçümlerini hassas mikroişlemci kartlar üzerinden okuyarak, hata durumundaki açma durumlarını gerçekleştirirler. Bu üniteler ekli koruma fonksiyonlarını sağlarlar:

  • L: termik koruma
  • S: Selektif koruma
  • I: Manyetik koruma
  • G: Toprak hatası koruması

Tesisat tipine ve korunacak yükün durumuna göre bu elektronik koruma ünitelerinin bir kısmı veya tümü bir arada seçilebilir. Örnekler: LI- LS/I, I, LSIG vb. Termomanyetik koruma ünitelerine kıyasla daha hassas koruma ayarlamalar yapılabilir, akım, gerilim, güç, enerji, güç faktörü vb. ölçümler alınabilir, devre kesicinin uzaktan kontrolü ve haberleşmesi sağlanabilir.
AG Devre Kesicilerin Seçim Kriterleri

Tesisattaki AG devre kesicileri belirlenirken öncelikle kullanım yeri belirlenmeli ve sisteminin elektriksel gereksinimleri göz önünde bulundurulmalıdır. Nominal elektriksel değerlerin yanı sıra; kısa devre kesme akımı (Icu veya Ics), kısa devre kapama akımı (Icm) ve kısa devre dayanım akımı (Icw) belirlenerek seçim yapılmalıdır.

AG devre kesiciler, IEC 60947-2 standardında belirtildiği üzere, 40°C sıcaklıkta, 2000 m yükseklikte ve 50/60 Hz frekans aralığında nominal değerleri karşılamak ve uygun açma karakteristikleri uyarınca devreyi açmak üzere üretilmişlerdir. Çok yüksek sıcaklık veya yükseklik değerlerinde veya farklı frekans değerlerinde çalışmaları bekleniyorsa, bu koşulların belirtilmesi gerekir. Her üretici istenen farklı durumlar için kayıp faktörünü gösterir (derating) tablolar hazırlamak ile yükümlüdür. Zorlu çevre koşulları ve farklı uygulamalar için devre kesici seçiminde bu tablolardan yararlanılmalıdır.

AG devre kesicilerin bir diğer seçim kriteri ise koruma ünitesinin belirlenmesine bağlıdır. Termik, manyetik ayar sahasının değerleri, selektif koruma veya toprak hatası koruması ihtiyacı devreye bağlı olarak seçilmelidir. Bunun dışında motor, jeneratör, nötr koruması uygulaması gibi özel yük durumları mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Açma, kapama bobini, düşük gerilim bobini, motor vb. aksesuarlar, bazı endüstriyel uygulamalar için kullanılırken, bina uygulamalarında tercih edilmeyebilir. Aksesuar kullanımının yanı sıra haberleşme modülü ilave edilerek sistemin SCADA üzerinden koruma fonksiyonlarının belirlenmesi, ölçüm değerlerinin uzaktan izlenmesi, devre kesicinin uzaktan kontrolü gibi istenen çeşitli durumlar olabilir.

Son olarak, devre kesiciler belirlenirken servis sürekliliği ve maliyet konuları da oldukça önemlidir. Maliyet sınırlaması olan projelerde, üreticiler tarafından temin edilen tablolardan yararlanarak kaskadlama yapılabilir. Enerji kesintisini minimize etmek için ise devre kesicilerde akım, zaman, enerji veya alan bazlı selektivite yapılması tercih edilebilir.