Ampul nedir?

İçerisinden elektrik akım geçtiğinde akkor durumuna gelerek ışık yayan içinde argon gazı bulunan armut biçimli cam tüptür. Diğer bir isimle akkor lamba olarak da adlandırılır.
Ampul ne işe yarar?

Ampuller elektrikle çalışan en eski aydınlatma cihazlarından biridir. Ampulün görevi elektrik enerjisini ısı ve tabii ki ışık formuna dönüştürmektir. Ana işlevi ortamı aydınlatmaktır.



Ampul nasıl çalışır?

Ampul hakkında bilgi vermeye ampulün çalışma prensibini anlatarak devam edelim. Bilindiği gibi üzerinden elektrik akımı geçen metal iletken, bir direnç gösterir. Gösterdiği direnç sonucunda da ısınmaya başlar. Bu ısınma etkisi ısıtma ve aydınlatma gibi amaçlarla kullanabilir. Örneğin tost makinesinin içerisindeki direnç ısıya dönüşür ve ekmeği kızartmanızı sağlar. Elektrikli ısıtıcılardaki direnç de ortamın ısıtılmasını sağlar. Ampullerdeki direnç ise aydınlatma amaçlı kullanılır.
Ampulün içerisindeki direnç görevini de tungstenden yapılmış filaman üstlenir. Bu filamanın üzerinden geçen elektrik akımı sonucu kıvrılmış filaman teli yaklaşık 3000 derece civarında ısınarak etrafa ışık saçar. Filaman, içerisinde azot ve argon gibi yanma özelliği olmayan gazla doldurulmuş kapalı bir cam tüp içerisine konur. Böylelikle oksijenle temas edip tutuşmaz, sadece ışık saçar. Aynı zamanda havası boşaltılmış tüp içerisine azot ve argon konduğu için filamanın yüksek sıcaklıklarda buharlaşması önlenir ve böylece cam tabakası üzerinde bir is oluşması engellenir.





Neden tungsten (volfram)?

Ampulün içerisinde kullanılacak metal ısınma etkisiyle erimemelidir. Erime derecesi yüksek bir metal kullanılmalıdır. Tungstenin erime derecesi yaklaşık 3410°C’dir. Ampullerde kullanılmak için idealdir. Isıya çok dayanıklıdır ve yüksek parlaklıkta ışık saçar. Ayrıca tungsten filaman direncinin artırılması ışık şiddetinin artırılabilmesini sağlar ve yukarıdaki şekilde de görülebileceği gibi kıvrılmış bir şekilde taşıyıcılara tutturulur. Tungstenin diğer adı volframdır.

Ampul çeşitleri

Ampul tiplerini ve ampul özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

  • Akkor ampuller:

Herkesin aşina olduğu yukarıda da çalışma şeklini tarif ettiğimiz standart ampullerdir. Halen kullanılmaktadırlar fakat yavaş yavaş yerlerini LED ve floresan lambalara bırakmışlardır. Fiyat olarak en uygun lamba modelleridir. Filamının ısınması prensibine göre çalıştıkları için zamanla filaman erir ve ampul kullanılmaz hale gelir. Akkor lambaların aydınlatma verimleri watt başına 15 lümendir.

  • Halojen ampuller:

Halojen lambalar evlerde spot, projektör ışığı gibi amaçlarla; stadyum gibi dış uygulamalarında ise ortam aydınlatması amacıyla kullanılırlar. Yapı olarak akkor lambanın aynısıdırlar fakat akkorun aksine lambanın içerisinde halojen gazı bulunur. Halojen lambalar akkora göre daha dayanıklıdırlar ve daha çok ışık saçarlar. Halojen ampullerin aydınlatma verimleri watt başına 25 lümendir.

  • Floresan lambalar:

Akkor lambalardan çok daha verimlidirler. Floresan lambaların iki ucunda bulunan flamanlardan akım geçtiğinde ısınar ve tüp içindeki gazı da ısıtır. Flamandan geçen akım çok kısa süre içinde starter tarafından kesilir. Akımın tam kesilmesi anında balast yüksek bir gerilim oluşturarak tüpün iki ucu arasında akım geçişini başlatır. Gazdan geçmeye başlayan elektrik akımı ışığı oluşturur. Floresan lambalar göz kamaştırmaz, çok fazla ısınmazlar, uzun ömürlü ve verimlidirler. Aydınlatma verimleri watt başına 45…100 lümendir.